Лагатэрапія (ад ст.-грэч. λόγος — сэнс, прычына) — адзін з відаў экзістэнцыйнай псіхатэрапіі, заснаваны на пошуку сэнсу існавання. Лагатэрапія распрацавана Віктарам Франклам у сярэдзіне XX стагоддзя.
Паводле Франкла, лагатэрапія засноўваецца на трох паняццях:
- Волі (свабодзе) волі.
- Волі да сэнсу.
- Сэнсе жыцця.
Сэнс жыцця, прызначэнне і прызванне - гэта магутнейшы чыннік самаматывацыі, крыніца сілаў і натхнення. Як казаў Віктар Франкл: «Старанне знайсці сэнс жыцця з'яўляецца галоўнай матывавальнай сілай у чалавеку… Я не пабаюся сказаць, што ў свеце не існуе больш дзейснай дапамогі для выжывання нават у самых жудасных умовах, чым веданне, што тваё жыццё мае сэнс».
Канцэпцыя лагатэрапіі сцвярджае, што рухаючай сілай чалавечага паводзінаў з'яўляецца імкненне знайсці і рэалізаваць існуючы ў навакольным свеце сэнс жыцця. Адной з ключавых чалавечых уласцівасцяў, на думку Франкла, з'яўляецца воля да сэнсу, якую Франкл супрацьпаставіў адлерыянскаму імкненню да перавагі, самасцвярджэння, накіраванага на кампенсацыю комплексу непаўнавартаснасці, і фрэйдаўскаму прынцыпу задавальнення. Франкл лічыў, што імкненне да сэнсу - фундаментальная матывацыйная сіла ў чалавеку, і што людзі маюць патрэбу не ў пазбаўленым напружанні стане, а ў напружаным імкненні да нейкага сэнсу, які варты іх. Калі ж імкненне да сэнсу фрустравана, узнікае апатыя, нуда.
Стан чалавека, калі ў яго фрустраванае імкненне да сэнсу, па меркаванні Франкла, і завецца экзістэнцыйным вакуумам, аб якім пісалі філосафы-экзістэнцыялісты. Экзістэнцыйны вакуум, паводле лагатэрапіі, можа весці да наагеннага неўрозу (неўрозу, які ўзнікае з прычыны фрустрацыі імкнення да сэнсу), клінічнай сімптаматыцы.
Яшчэ Карл Густаў Юнг казаў: «Адсутнасць сэнсу ў жыцці гуляе крытычную ролю ў этыялогіі неўрозу. У канчатковым рахунку неўроз варта разумець як пакута душы, якая не знаходзіць свайго сэнсу. Каля траціны маіх выпадкаў - гэта пакута не ад нейкага клінічна вызначанага неўрозу, а ад бессэнсоўнасці і бязмэтнасці ўласнага жыцця».
У 1950-1960-я гады Франкл канстатуе распаўсюджванне страты сэнсу жыцця. Згодна з прыведзенай ім статыстыкай, пры гэтым узрастае захворванне на дэпрэсіі, наркаманію, алкагалізм, а таксама ўзрастае агрэсія. У адрозненне ад Фрэйда, які лічыў, што агрэсію спараджаюць прыгнечаныя сэксуальныя інстынкты, Франкл лічыў важным чыннікам агрэсіі таксама адсутнасць сэнсу жыцця. На яго думку, алкаголікі і наркаманы - гэта людзі, якія не маюць жыццёвага сэнсу або яго страцілі, якія адчуваюць экзістэнцыйны вакуум, унутраную пустэчу, бессэнсоўнасць існавання.
Пошукі сэнсу жыцця, прызначэння і прызвання - гэта тое, што адрознівае людзей ад жывёл. Віктар Франкл казаў: «Воля да сэнсу - найбольш чалавечы феномен, бо толькі жывёла не бывае заклапочана сэнсам свайго існавання».